Biri Marmara ve diğeri Karadeniz olmak üzere iki denize birden sınırı olan, dünyanın nadir kentlerden biridir, Kocaeli… Bir liman, rafineri ve sanayi kenti olarak tanınmakla birlikte sınırları içinde pek çok tarihi ve doğal güzelliğe sahip Kocaeli’nin merkez ilçesi İzmit, Marmara Denizi’nin kuzeybatısındaki İzmit Körfezi kıyısında yer alıyor.
Bilinen tarihi MÖ 3 binlere uzanan kent, stratejik konumu nedeniyle her zaman önemli olmuş. Osmanlı İmparatorluğu’na ilk katılan yerlerden olan İzmit, o zamanlar, İznik’in komşusu anlamındaki İznikmid olarak anılırken bu ad zamanla İzmit’e dönüşmüş. Kocaeli ise adını 1320’de yöreyi Osmanlı topraklarına katan Akçakoca’dan (Akça Koca) almış. Uzun yıllar İstanbul’a bağlı kalan ve 1888’de İzmit adıyla ayrı bir sancak olan yöre Kurtuluş Savaşı’ndan önce 2,5 yıl kadar Yunan işgali görmüş.
Kocaeli’nin eski kent merkezini oluşturan İzmit ilçesinde, yüksekçe bir mevkide yer alan ve kentin hemen her taraftan görülebilen İzmit Saat Kulesi, Kocaeli’nin de simgesi. Saat Kulesi’nin denize bakan tarafında, içinde her zaman kalabalık bir kafenin de yer aldığı Şelale Park yer alıyor. Şelale Park’ın altından geçen Hürriyet Caddesi, aynı zamanda İzmit’in doğu batı yönünde, ana arterini oluşturuyor. Hürriyet Caddesi’nin Saat Kulesi’nin altından geçen kesimi, İzmit surlarıyla başlayarak “Dünden Bugüne İzmit” rölyefleriyle süslenmiş.
Üzerindeki Osmanlı tuğrası ile dikkat çeken tarihi Saat Kulesi’nden sonra bir başka tarihi Osmanlı eserini görmek üzere halen İzmit Müzesi olarak kullanılmakta olan ve Saray Müzesi veya Av Köşkü olarak da bilinen Kasr-ı Hümayun’a gidiyoruz. Sultan Abdülaziz döneminde, Mimar Karabet Balyan tarafından yapılan köşk, alt katta Atatürk ve Protokol odalarının, üste katta ise Sedefli Oda, Kabul Salonu ve Yatak Odası ile hamamın yer aldığı iki katlı bir yapı.
Çok sayıda müzeye ev sahipliği yapan Kocaeli’ndeki ikinci durağımız olan Atatürk ve Redif Müzesi de bir Sultan Abdülaziz dönemi binası. Depremden sonra yenilenen ve müze olarak düzenlenen binada; Yahya Kaptan, Kara Fatma, İpsiz Recep gibi kentin ulusal kahramanları, İzmit’le ilgili fermanlar ve tarihi gazeteler ile Atatürk tarafından kullanılan tarihi Savarona yatından getirilen kimileri orijinal çeşitli mobilyalar sergileniyor. Sergilenen gazeteler arasında, Büyük Önder Atatürk’ün “İzmit ahalisinin hakkımda ibraz eylediği hürmet ve muhabbetlere pek fazla mütehassıs oldum. İzmit’i hiçbir zaman unutmayacağım” diye başlayan, 1922 tarihli bir mesajı dikkat çekiyor.
Kocaeli’ni gezerken karşımıza çıkan tarihi evlerden bazıları restore edilmiş. Bunlardan, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafında restore edilen Selim Sırrı Paşa Konağı (İzmit’in ilk valisine ait) ile İzmit Belediyesi tarafından restore edilen Yeşil Konak, turistler tarafından da gezilebiliyor.
Çok sayıda tarihi caminin de bulunduğu Kocaeli’ndeki camilerin en eskileri İç Kale’deki Orhan Gazi Camisi (1333) ile Hürriyet Caddesi üzerindeki Fevziye Camisi (16. yy) olup Kocaeli’nde daha sonraki yüzyıllara tarihlenen daha pek çok cami mevcut.
Kocaeli’nin baştanbaşa geçen devlet karayolunun sahil tarafında kalan gezilecek yerlerden başlıcaları Sekapark, müze, eski istasyon ve müze-gemiler olarak özetlenebilir.
Kocaeli Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi; Paleolitik Dönem’den başlayan ve arkeolojik eserlere ayrılan büyük salon ve etnoğrafik eserlerin sergilendiği diğer salon olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Ayrıca Müze’nin bahçesinde de çok sayıda arkeolojik buluntu sergileniyor. Kocaeli Müzesi’nin bitişiğindeki Eski İstasyon binası da restore edilerek turizme açılmış. Bahçesinde eski bir lokomotif ile vagonların da ziyarete sunulduğu tarihi istasyon binası ise şimdilik boş duruyor.
Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı Müze Gemiler Müdürlüğü’nce müze haline getirilen ve sahilde, Yelken Kulübü’nün yanındaki askeri alanda sergilenen Hızır Reis Denizaltısı ve Gayret Gemisi pazartesi ve salı hariç haftanın diğer günlerinde gezilebiliyor.
Adı İzmit’le özdeşleşmiş olan eski Seka Kâğıt Fabrikası’nın deniz kenarındaki arazisinde oluşturulmaya başlanan ve henüz birinci etabı açılan Sekapark, Türkiye’nin en büyük endüstriyel dönüşüm projelerinden. Burada, Türk dostu Macar Beyi Thököly İmre’nin anıt mezarı ve müze-evi ile Mevlevi Evi görülebilir. Sekapark’taki, Kocaeli Bilim Merkezi ve Seka Kâğıt Müzesi ile kentin iç kesiminde, Körfez Mahallesi’ndeki İzmit Elektronik Kent Müzesi, Kocaeli’nde, müze meraklılarını bekleyen diğer adresler…
Kocaeli’nin ilçelerindeki gezilecek, görülecek yerlere geçmeden önce il merkezi hakkındaki bir kaç gözlemimizi paylaşmadan geçmeyelim.
Hızlı kentleşmenin getirdiği plansız büyüme, yoğun yapılaşma vb kronik sorunlarına rağmen, bisiklet otomatları ve özellikle kütüphaneli belediye otobüsleri, Kocaeli’nin çağdaş kentlere yakışan özelliklerinden. Kocaeli’ni gezdiğimiz günlerde Nazım Hikmet Ran’ın, “Ferhad ile Şirin, Mehmene Banu ve Demirdağ Pınarının Suyu” adlı oyununun sahnelemekte olan Şehir Tiyatroları da Kocaeli’nin çağdaş görüntüsüne örnek bir ayrıntı olarak dikkatimizi çekiyor.
Kocaeli’nde farklı bütçelere hitap eden hediyelik veya anı eşyaları arasında; Karamürsel sepetleri, Kandıra bezi, Hereke halıları ve ipekli dokumalar not edilebilir. Kentte gurmeleri bekleyen yerel lezzetler arasında ise İzmit simidi ve Kandıra yoğurdu ile mevsimine denk gelirse Maşukiye armudu, İhsaniye elması, Eşme ayvası, Değirmendere fındığı ve Yarımca kirazı sayılabilir. Fakat en önemlisi, İzmit, pişmaniyesiyle anılır, öyle ki kent merkezinde büyük bir pişmaniye heykeli bile görürsünüz…
Fakat bakmayın adının pişmaniye ile anıldığına, ayırın bir, iki gününüzü Kocaeli’ne. Emin olun pişman olmayacaksınız!
